De geschiedenis van het Schaddenspoor
In 1884 is Twente door deze spoorlijn met het Ruhrgebied verbonden. De lijn loopt oorspronkelijk via Boekelo naar Ruurlo en Winterswijk en is aangelegd door de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij of GOLS.
Al tijdens de aanleg krijgt de spoorlijn de “spottende” bijnaam Schaddenspoor. De lijn liep namelijk grotendeels over de heide en er zou niet veel te vervoeren zijn. (schadden zijn heideplaggen) De lijnen blijken zijn echter al snel een groot succes, ze spelen een belangrijke rol bij de industrialisatie van de regio.
De spoorwegen vormen in Twente dan het belangrijkste transportmiddel en worden zo de bloedsomloop van de industrialisatie. Niet voor niets had Enschede na Amsterdam en Rotterdam en Rotterdam de meeste spooraansluitingen van heel Nederland!
Door de eenvoudige aanleg en exploitatie van dit “lokaalspoor” gaan de vervoerskosten omlaag. De exploitatie van de lijn wordt uitbesteed aan de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM).
De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, kortweg Staatsspoorwegen (SS). is dan nog heer en meester in Twente. Ze voelt er niets voor de grote concurrent op haar station toe te laten. Daarom bouwt de GOLS ten zuiden daarvan een eigen station.
Tot de 1e Wereldoorlog zijn de GOLS lijnen heel succesvol. De opkomst van het wegverkeer en de economische crisis uit de jaren 30 eisen hun tol, in 1936 wordt de lijn gesloten voor reizigersverkeer. In 1937 wordt er aan het het Twentekanaal een nieuwe zoutfabriek gebouwd. De spooraansluiting daarnaartoe geeft het goederenverkeer op de lijn een nieuwe impuls.
In 1942 wordt het spoor tussen de zoutfabriek en Boekelo opgebroken. Het oude GOLS station gaat in 1944 tijdens bombardementen ook verloren. Als onderdeel van de Wederopbouwplannen van Hengelo wordt het GOLS emplacement in 1956 grotendeels ontmanteld om ruimte te maken voor de bouw van de MTS aan het Industrieplein.
De spooraansluiting wordt via de Kuipersdijk richting Enschede omgeleid. De restanten van het oorspronkelijke stationsemplacement verdwijnen in 1984, straatnamen als Parallelweg L.S. (van lokaalspoor) en Golsstraat bestaan echter nog steeds.
Het goederenverkeer naar de zoutfabriek blijft nog lang bestaan, onder andere voor de beruchte chloortransporten. Na jarenlange protesten wordt de chloorfabriek in Hengelo gesloten, in 2006 rijdt de laatste chloortrein. Het zoutvervoer houdt het nog tot eind 2013 vol, waarna de lijn na meer dan 129 jaar wordt gesloten.
Vanaf 2016 krijgt de lijn dankzij de spoorfietsritten een nieuwe functie krijgt. Daardoor kan dit unieke stukje Twents DNA behouden blijven en op een bijzondere manier beleefd worden. Het tracédeel uit 1884 heeft in 2019 de gemeentelijke monumentenstatus gekregen.
(foto: Illya Vaes)
